«Хавал» ушкӑнри видеоран илнӗ сӑнӳкерчӗк

Мускавра пурӑнакан Василиса тата Кирилл Ербулатовсем «Кушакпа йытӑ» юптарӑва пӑхмасӑр каласан панине ӳкерсе илнӗ, видеона «Ютуб» видеохостингра вырнаҫтарнӑ.

«Маттурсем! Мӗнле вӑрӑм пулсан та вӗреннӗ, интонаци мӗне тӑрать!» – ырланӑ вӗсене «Хавал» ушкӑн «Контактра» страницӑра.

Асӑннӑ ушкӑнра хыпарланӑ тӑрӑх, ачасем иккӗшӗ те Мускавра ҫуралса ӳснӗ. Вӗсемпе мӗн ҫуралнӑран чӑвашла калаҫма ҫемье ятарлӑ ҫынна тупнӑ.

Шупашкарти е чӑваш ялӗсенчи хӑш-пӗр ҫемьен вӗсенчен тӗлӗнмелӗх, чӑн та, пур.

Статьяра усӑ курнӑ ӳкерчӗк

«Яндекс» ӑстисем вӗсен куҫаруҫипе кунне миҫе ҫын чӑвашла куҫарнине уҫса панӑ. Мишшин куҫарӑвӗ епле ӗҫлени ҫинчен якут чӗлхине тӗслӗх пек илсе кӑтартнӑ май вӗсем чӑвашла куҫаракансен йышне те асӑннӑ — кунне вӗсем 40 пин сесси шутлаҫҫӗ.

Сесси текен виҫере миҫе предложени е сӑмах пулнине каламан. Ӑна ытти чӗлхесемпе ҫеҫ танлаштарма май пур. 40 пин хут кунне якутпа вырӑс чӗлхин мӑшӑрӗпе усӑ кураҫҫӗ — ку чӑвашпа вырӑс чӗлхин мӑшӑрӗпе пӗр пекех. Пушкӑрт чӗлхи валли кӑтарту пысӑкрах — кунне ҫак мӑшӑрпа 70 пин хут усӑ курса куҫараҫҫӗ. Раҫҫейри чӗлхесенчен, вырӑс чӗлхине шута илмесен, чи анлӑн тутар чӗлхипе усӑ кураҫҫӗ — талӑк хушшинче 250 пине яхӑн.

Ку хисепсене палӑртнӑ май «Яндексри» ӑстасем вӗсене чӗлхен цифрӑллӑ пульсӗ тесе ят панӑ — пӗр-пӗр чӗлхепе куллен пин-пин текст куҫараҫҫӗ пулсан вӑл чӗлхе чӗрӗ имӗш.

Статьяра авторсем сахал текстлӑ чӗлхе валли куҫаруҫӑ хатӗрленӗ май мӗнле йывӑрлӑхсемпе тӗл пулнине ӑнлантарса панӑ.

www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Паян, раштав уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче «Словарь тӑвас ӗҫӗн хальхи ыйтӑвӗсем» ҫавра сӗтеле пуҫтарӑннӑ. Лару Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн Ӑслӑлӑх канашӗн залӗнче 15 сехетре пуҫланнӑ.

Аса илтерер: иртнӗ уйӑхра Чӑваш кӗнеке издательствинче М.И.Скворцовӑн «Чӑвашла-вырӑсла словарь. Чувашско-русский словарь» икӗ томлӑ словарӗн 1-мӗш томӗ кун ҫути курнӑччӗ. Пӗрремӗш кӑларӑма чӑваш алфавитӗнчи А-Р сас паллисенчен пуҫланакан 30 пин ытла сӑмах кӗнӗ. Словаре информаципе коммуникаци технологийӗсенче, наука пӗлӗвӗн хальхи отраслӗсенче тата чиркӳпе тӗн лексикинче ҫеҫ тӗл пулакан сӑмахсене пуҫласа кӗртнӗ.

www.bashinform.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Пушкӑртстанра чӑваш гимназийӗ уҫасшӑн. Кун пирки асӑннӑ регион ертӳҫи Радий Хабиров хӑй пӗлтернӗ.

Раштав уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Радий Хабиров Ӗпхӳри «Торатау» конгресс–холта Ашшӗ-амӑшӗн форумне хутшӑннӑ.

«Пушкӑртстанра эпир полилингваллӑ гимназисем уҫас шухӑш тытрӑмӑр. Пирӗн ӗмӗтре — 2024 ҫул тӗлне 10 гимнази ӗҫлеттерсе ярасси. Вӗсем пирӗн республикӑн малашлӑхӗн хӑйне евӗр локомотивӗ пулса тӑма тивӗҫ. Ун пек виҫӗ гимназие эпир уҫрӑмӑр та ӗнтӗ. Чи кирли — вӗсем ахаль шкулсене ҫаврӑнса ан кайччӑр. Вӗсенче чи лайӑх учительсем ӗҫлеччӗр, чи лайӑх практикӑсемпе, хальхи вӑхӑтри вӗрентӳ меслечӗсемпе усӑ курччӑр. Хальхи вӑхӑтра эпир хӑш муницпалитетра чӑваш гимназийӗ уҫассине татса паратпӑр», — тенӗ Радий Хабиров.

Чӑваш чӗлхин онлайн-клубӗн «Контактра» страницинчи сӑнӳкерчӗк

Чӑваш чӗлхин онлайн-клубӗ кашни шӑматкунсерен ӗҫлет. Иртнинче кӳртӗм сӑмахсем пирки калаҫнӑ. Черетлӗ пуху раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнче 9 сехет те 30 минутра пуҫланӗ.

Чӑваш чӗлхи онлайн-клубне хутшӑнма Алпарух (Александр Блинов) патне ҫак каҫӑпа https://vk.com/alparuh ҫырса ямалла. Вӑл сире зум-каҫӑвне ярса парӗ.

Клуб хастарӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, асӑннӑ пӗрлешӳ чӑвашла (кӑштах та пулсан) пӗлекенсем валли. Клубра тӗрлӗ темӑна хускатса сӳтсе яваҫҫӗ.

Александр Блинов пирки каласан, вӑл – тӗрлӗ проект авторӗ. Хӗрӗх урлӑ каҫнӑ ҫав ар – полиглот. Чӑваш чӗлхипе вырӑс чӗлхисемсӗр пуҫне эсперанто, итальян, француз, акӑлчан, турккӑ чӗлхисене пӗлет.

Инстаграмри @oanikolaev1969 страницӑран илнӗ сӑнӳкерчӗк

Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев Инстаграмри хӑйӗн страницинче ҫынсене Ҫӗнӗ ҫулпа саламлама ыйтса пост вырнаҫтарнӑ. Вӑл ҫынсене Ҫӗнӗ ҫулпа тата Раштав уявӗпе чӑвашла саламланӑ. «Ҫак уявсем лайӑх ӗмӗтсем, чунра савӑнӑҫ ҫуратаҫҫӗ», — тенӗ республика ертӳҫи. Ҫӗнӗ ҫулта вӑл ҫӗнӗ ӗмӗтсене пурнӑҫа кӗртме суннӑ.

Маларах эпир Ҫӗнӗ ҫул умӗн «Новый год на ЧУВАШСКОМ» флешмоб иртессине пӗлтернӗччӗ-ха. Чӑвашла куҫарсан, «Ҫӗнӗ ҫул ЧӐВАШЛА» тенине пӗлтерет ӗнтӗ вӑл.

Аса илтерер: флешмоба хутшӑнас тесен чӑвашла саламлӑ видеоролик ҫырса илмелле те тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче ҫак хештегсемпе вырнаҫтармалла:

#ПоздравлениеНаЧувашскомЯзыке

#МойРоднойЯзык21

chgign.ru сайтран илнӗ сӑнӳкерчӗк

Чӑваш Енӗн Вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министерстви Ҫӗнӗ ҫул умӗн «Новый год на ЧУВАШСКОМ» флешмоб иртессине пӗлтернӗ. Ҫапла, акци ячӗ вырӑсла. Чӑвашла куҫарсан, «Ҫӗнӗ ҫул ЧӐВАШЛА» пулать ӗнтӗ вӑл.

Флешмоба хутшӑнас тесен чӑвашла саламлӑ видеоролик ҫырса илмелле те тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенче ҫак хештегсемпе вырнаҫтармалла:

#ОбразованиеЧувашии

#ПоздравлениеНаЧувашскомЯзыке

#МойРоднойЯзык21

Флешмоб раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗччен тӑсӑлӗ. Унта кирек кам та хутшӑнайӗ.

Эпир, паянхи аслӑ ӳсӗмри чӑвашсем, ача пахчине е шкула ҫӳреме пуҫличченех чӑвашла лайӑх калаҫма пӗлеттӗмӗр. Паян вара, ача пахчине е шкулӑн пӗрремӗш класне 1 сентябрьте вӗренме килнӗ ача-пӑча шакӑлтатса вырӑсла калаҫма пӗлнӗ вӑхӑтрах чӑвашла пӗр сӑмах та калама пултарайманнине хулара та, ялта та куратпӑр. Ҫакӑн пек ачапа эсӗ чӑвашла калаҫма пуҫласан, вӑл хулӗсемпе турткаланса илет, сан ҫине тӗлӗнсе, ҫумра тӑракан амӑшӗ ҫине ыйтуллӑн пӑхкалать, ним калама аптӑрать. Мӗнрен килет-ха ҫакӑ?

Каламасӑрах паллӑ. Мӗншӗн тесен, пирӗн ҫӗршыври епле халӑхӑн ачи-пӑчи те хулара та, ялта та ҫуралнӑ-ҫуралманах вырӑс чӗлхин тытамне- е, урӑхла каласан, вырӑс чӗлхин “ океанне“ кӗрсе ӳкет. Телевизор та, радио та, интернет та, ачисене юратакан ашшӗ-амӑшӗсем илсе панӑ сенсорлӑ телефонсемпе планшетсенчи, телевизорти мультфилмсемпе ача видеороликӗсем те, юрлакан-калаҫакан „ӑслӑ“ ача теттисемпе кӗнекисем те, тата ытти те- пурте вырӑсла ҫеҫ калаҫаҫҫӗ, юрлаҫҫӗ. Ҫакна пула ачан пуҫ ними, хӑлхи, ҫамрӑк психики вырӑс чӗлхине ҫеҫ хӑнӑхать, ӑна пӗчӗкренех губка пек сӑвӑрса илет.

Малалла...

Чӑваш Ваттисен Канашӗн «Халӑх Хуралӗн» сӑмахӗ

1994 ҫулта ноябрӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗ «Чӑваш орфографийӗпе пунктуацийӗн тӳрлетсе тунӑ правилисене вӑя кӗртесси ҫинчен» 88-мӗш номерлӗ Постановлени кӑларнӑ. Икӗ ҫул маларах 1992 ҫулхи мартӑн 11-мӗшӗнче Аслӑ Совечӗн Президиумӗ Чӑваш Республикин тӗпчев институчӗ 1990 ҫулта туса хатӗрленӗ ҫӗнӗ правилӑсене вӑя кӗртесси ҫинчен сӗнӳ йышӑннӑ. Ӑна заседани вӗҫленес умӗн вуннӑмӗш ыйтура кун-йӗркин «вак тӗвексен» («Разное») пунктӗнче тишкермесӗр, вуламасӑр васкавлӑн вырӑсла калаҫса йышӑннӑ.

Ҫук ыйту кун йӗркинче пулман, ӑна пӑхса тухма та хатӗрленмен. Стенографие тишкерсен сасӑласа йышӑнма сӗнекен А.П. Хусанкай ҫӗнӗ правилӑсемпе, унӑн тӗллевӗсемпе те пулин пухӑннисене паллаштарман, ӑна тума майӗ те пулман: темиҫе депутат чӑвашла калаҫма пӗлмен. Чӑвашла пӗлекен тутар Киям Мифтахутдинов ыйтӑвӗ ҫине «В чём причина изменений?» тенине Атнер Хусанкай ӑнлантарайман. Аслӑ Совечӗн Председателӗ Э. Кубарев та иккӗленсе ыйтнӑ: «Наше право это?

Малалла...

Чӳк уйӑхӗ иртсе кайнӑран Чӑваш чӗлхи лабораторийӗн вӑл уйӑхри ӗҫне пӗтӗмлетме вӑхӑт ҫитрӗ. Паллах, мӑшӑрсен йышне миллиона ҫитернӗ хыҫҫӑн пирӗн ӗҫ малтанхи пек хӑвӑртах пымасть.

Ҫавах иртнӗ уйӑхра эпир темиҫе кӗнеке мӑшӑрлама ӗлкӗртӗмӗр. Сӑмахран, Дмитрий Медведевӑн «Ровно патӗнче» хайлавӗ хатӗр. Халь Михаил Брагинӑн «Фельдмаршар Кутузовпа» Олег Дрожжинӑн «Ухӑран — танка ҫитиччен» кӗнекесемпе ӗҫлетпӗр. Кӑштах ҫӗнӗ кӗнекесене те сканерлатпӑр. Кунта Эммануил Казакевичӑн «Кӑвак тетрадьне» тата Джеймс Шульцӑн «Пӗчӗк индеец Синопӑна» асӑнма пулать.

Раштав уйӑхне эпир 1 038 200 мӑшӑрпа кӗретпӗр. Тепӗр май каласан, чӳк уйӑхӗнче пурӗ 23 679 мӑшӑр тума ӗлкӗрнӗ. Куҫарнӑ сӑмахсен йышӗ 9 561 725 ҫитрӗ. Шел те, Ҫӗнӗ ҫулччен ку кӑтартӑва 10 миллион таран ҫитерейместпӗр пулас (сахалтан та 44 пин ҫӗнӗ мӑшӑр тумалла-ҫке!). Апла пулин те кӑҫал эпир ҫавах хастар ӗҫлени куҫ кӗретех.

Мӑшӑрсем нумаях тӑваймарӑмӑр пулин те ытти енӗпе ӗҫлени пирки каласа пама пулать. Сӑмахран, акӑлчанла-чӑвашла пуплевӗш мӑшӑрӗсем хатӗрлесе (алӑпа мар) вӗрентсе пӑхрӑмӑр. Шел те хальлӗхе мухтанмалӑх ӗҫ пулмарӗ. 44 пин мӑшӑр ку ӗҫ валли сахал пулчӗ.

Малалла...